Controlfreaks zijn er in overvloed en je herkent ze snel. Dit zijn mensen die overal controle over willen hebben, maar dit is niet realistisch. Sorry, er gaat wel eens iets mis. Dat is het leven. En hoe meer controle je wil, hoe meer je hier last van gaat krijgen. Daarom wil ik je helpen met dit artikel en je uitleggen wat een controlfreak en je 4 praktische oefeningen geven om controle los te laten.
Wat is een controlfreak?
Wat is een controlfreak? En wat zijn de kenmerken? Dat is goed om eerst te beseffen.
Wikipedia beschrijft een controlfreak als volgt en dat vond ik best doeltreffend (1):
"De informele controlfreak beschrijft meestal een persoon met een obsessie om dingen op een bepaalde manier voor elkaar te krijgen. [...] Een controlfreak kan ook een persoon beschrijven die probeert anderen dingen te laten doen zoals ze willen, zelfs als de andere mensen het liever op een andere manier doen, en zelfs als de eerste persoon geen goede reden heeft om zich ermee te bemoeien."
Kortgezegd wil een controlfreak dus overal controle over houden. Ze doen dingen liever zelf, zodat ze zeker weten dat het goed gebeurt. Het zijn vaak perfectionisten die de angst hebben dat er iets mis gaat. En dat mag niet gebeuren.
Dit herken ik helemaal en jaren had ik (veel) last van mijn drang naar controle. Dit uitte zich als volgt.
Hoe ik me als controlfreak gedroeg
Een paar jaar geleden was ik een behoorlijke controle freak en probeerde alles te controleren. Ik deed dingen het liefst zelf, controleerde iedereen, delegeerde niks, had geen vertrouwen in anderen, etc. Dat leverde mij flinke stress op.
Uiteindelijk kwam ik erachter dat het voortkwam uit mijn angst om niet te falen en vooral niet de pijn van teleurstellingen te voelen. Alleen elk klein dingetje wat fout ging, zorgde juist voor extra veel stress. Dat zorgde ervoor dat ik soms heel boos werd, vooral op mezelf. Want ik alles toch onder controle? Hoe kon het fout gaan?
Mijn drang naar controle werkte averechts
Tijdens mijn burn-out liet mijn coach mij inzien, dat dit gedrag averechts werkte. Het bezorgde me juist meer pijn en stress in plaats van dat het me verder hielp. Ik kreeg de opdracht om meer los te laten en dingen (express) te laten klappen of fout gaan. Dan kijken wat er gebeurt.
Tot mijn verbazing gebeurde er eigenlijk niet zoveel. Had ik me daarom zo druk gemaakt? Heb ik me daarom zo over de kop gewerkt? Sjonge jonge wat ben ik een oen geweest. Waarom heb ik dit nooit eerder gedaan? Waarom heb ik het zo ver laten komen?
Langzaam daalde bij mij in dat het leven niet controleerbaar is en dat het niet erg is. Het maakt het leven juist leuker en dynamischer!
Hoe kun je de controle loslaten?
Het begin van de controle loslaten is beseffen dat controle niet bestaat. Als je kinderen hebt snap je dit maar al te goed. Die zijn niet te controleren en hoe meer je ze probeert te controleren, hoe meer ze zich gaan verzetten. Het begint dus met te accepteren dat de wereld om je heen en de situaties die op je pad komen, niet controleerbaar zijn.
Heb jij de bereidheid om de drang naar controle los te laten?
4 oefeningen en tips om de controle los te laten
Als je dit stuk leest ga ik er vanuit dat de vorige vraag met 'ja' hebt beantwoord. Super goed, dit is de eerste naar minder controle. Tijd om in actie te komen. Er zijn allerlei oefeningen die je leren om de controle los te laten. Hieronder deel ik 4 van mijn favoriete oefeningen die je zeker gaan helpen hierbij.
Oefening 1: schrijf op waar je controle over wil hebben
Als eerste is het goed om inzicht te krijgen in waar je controle over wil hebben en wat je stress geeft. De oefening gaat als volgt:
- Pak een notitieblok of noteer het in je telefoon (notitie app)
- Beantwoord de vraag: over welke dingen wil jij op een dag controle hebben?
- Spaar jezelf niet en schrijf alles op
- Kijk aan het einde van de dag wat er op de lijst staat en geef de mate van stress aan. Zet er +, ++ of +++ achter. Hoe meer plusjes, hoe meer stress het je heeft gegeven
- Ga verder naar de volgende oefening.
Oefening 2: wat is het ergste dat er nu kan gebeuren?
Je hebt nu een lijst met zaken waar je controle over wil hebben en als dat niet lukt, je stress geven. Dan is het tijd voor stap 2. Laat ik een voorbeeld geven van iets wat mij stress kan geven.
Je moet naar een afspraak en hebt besloten de trein te nemen. Je komt aan op het station en ziet dat de trein storing heeft. Je afspraak ga je dus niet halen, want je gaat te laat komen. Nu kun je boos of geïrriteerd reageren omdat het niet volgens planning verloopt en je te laat gaat komen.
Stel jezelf de volgende vragen:
- In het geval met de trein: wat is het ergste dat er nu kan gebeuren?
- Neem even afstand van de situatie en zoom uit
- Antwoord: je komt te laat op de afspraak?
- Oké, en hoe erg is dat: niet heel erg, dat kan iedereen overkomen en dit is overmacht. Trouwens de vorige keer was die persoon ook te laat bij mijn afspraak.
- Wat kun je nu doen: de persoon met wie je afspraak hebt even bellen en zeggen dat je iets later bent. No big deal!
- Wat voel je nu: waarschijnlijk heeft de boosheid/stress plaats gemaakt voor meer rust, je kunt er niks aan doen
En hoe erg is dat wat er kan gebeuren in het voorbeeld met de trein? Valt mee toch? Ik denk namelijk dat het in de meeste gevallen wel meevalt wat er kan gebeuren. Dus waarom zou je je zo druk maken?
Focus je meer op jouw gedachten en reactie op een situatie. Probeer daarin de beste reactie voor jezelf te geven en je geen stress opleveren. Dat is zonde van je energie!
Oefening 3: mindfulness
Op het moment dat je de controle verliest, geeft dit je stress. Vanuit je hersenen gaat er een bericht naar je lichaam en worden er allerlei stresshormonen aangemaakt. Als deze stresshormonen te lang in je lichaam actief blijven, is dat schadelijk voor je gezondheid en ligt overspannenheid, of zelfs een burn-out, op de loer. Mindfulness gaat je hierbij helpen.
Met mindfulness kun je de stress in je lichaam laten dalen. Het helpt je om je aandacht te sturen en meer in het hier en nu te leven. In het voorbeeld met de trein helpt mindfulness je met rustig worden en niet gestrest raken. Door te blijven ademen en je aandacht te richten in het hier en nu, krijg je geen, of minder, stress van het feit dat je te laat gaat komen.
Mindfulness is daarom steeds populairder in de Westerse wereld. Dagelijks passen steeds meer mensen dit toe. Het is niet simpelweg ademen, er komt meer bij kijken. Mindfulness kun je heel goed leren via een online training. De training die ik heb gevolgd en erg enthousiast over ben, is die van Happy with Yoga.
De cursus heet ‘Mindfulness voor het dagelijkse leven: van chaotisch en gestresst naar rustig en gelukkig’ – en het bevat praktische oefeningen, video’s en audiobestanden om je brein weer in topconditie te brengen.
Bekijk de Mindfulness training van Happy with Yoga
Meer dan 2100 mensen hebben deze training gevolgd
Oefening 4: speel met controle
Hopelijk gaan oefening 1, 2 en 3 je al helpen bij het verminderen van je controle en stress. Gaan die oefeningen je goed af en ben je klaar voor een volgende stap? Dan wil ik een laatste oefening met je delen.
Deze oefening heb ik ook uit de ACT-aanpak en deze oefening staat in relatie met oefening 1. In oefening 1 heb je situaties opgeschreven waarin je de controle dreigde te verliezen en die je stress gaven. Die situaties gaan we nu opzoeken. Daag jezelf uit om de controle te verliezen en stressvolle situaties op te zoeken.
Deze oefening gaat als volgt:
- Bedenk welke situaties je stress geven. Noteer ze.
- Ga deze situaties expres opzoeken, zoek de stress als het ware op
- Pas dan oefening 2 toe: wat geeft het voor gevoel en wat is het ergste wat er kan gebeuren?
- Pas dan oefening 3 toe: pas mindfulness toe om je rust te bewaren en ontspan
Kijk wat de situaties met je doen en op termijn zal je merken dat ze je steeds minder stress geven. Jij wordt steeds krachtiger en relaxter.
Zorg er wel voor dat het verantwoorde situaties zijn. Bijvoorbeeld je kindje van 2 alleen laten oversteken is ook controle loslaten maar niet echt verantwoord. Zoek het dus in andere situaties, zoals expres te laat komen op een afspraak, je vriend(in) later een antwoord op een appje te sturen, een rapport te laat inleveren, een biertje op maandagmiddag, etc.
Conclusie
Hopelijk heb je nu meer inzicht in controle dwang en helpen de oefeningen om je luchtiger naar situaties te laten kijken. Mijn advies is om te experimenteren met de oefeningen en te kijken wat er in je lichaam gebeurt. Blijf oefeningen, blijf spelen en experimenteer. Je zal merken dat het je steeds beter af gaat en je relaxter in het leven komt te staan.
Gerelateerde artikelen
- 10 tips om beter te slapen
- Heb jij een niet te plaatsen onrustig gevoel? Lees mijn tips!
- De tekenen van een burn-out
- Saffraan helpt bij depressie en burn-out
- Verminder je stress met Adaptogene kruiden
- De 12 fases naar een burn out
Bronnen
1) Wikipedia contributors. (2021, 15 december). Control freak. Wikipedia. Geraadpleegd op 3 maart 2022, van https://en.wikipedia.org/wiki/Control_freak
2) Foto hond: Henry, M. (z.d.). Pug covered with blanket on bedspread photo [Foto]. Unsplash. Geraadpleegd op 8 september 2020, https://unsplash.com/photos/2Ts5HnA67k8
